अरब स्प्रिंग म्हणजे काय | अरब स्प्रिंग ची सुरुवात कधी झाली ?

नमस्कार मित्रानो, आज आपण अरब स्प्रिंग म्हणजे काय या लेखातून अरब जगतात २०११ साली झालेल्या क्रांतीचा मागोवा घेण्याचा प्रयत्न करणार आहोत.

Table

अरब स्प्रिंग म्हणजे काय?

२०११ मध्ये सरकारच्या विरोधात अरब जगतात अरब स्प्रिंगची सुरूवात झाली. अरब स्प्रिंग दरम्यान सरकारविरूद्ध निषेध, बंडखोरी, तसेच सशस्त्र बंडखोरी झाली. तेथील लोक त्या सर्व देशांच्या हुकूमशाहीमुळे कंटाळले होते. सरकारने अरब स्प्रिंग सुरू होण्याची अनेक कारणे दिली. हि एक क्रांतीची मालिका होती ज्यात अत्याचारी सरकारी कारभाराचे लोक बळी ठरत होते. यात अरब जगतातील पूर्वेकडील बहुतेक देश आणि उत्तर आफ्रिकेतील काही देशांचा समावेश होता.

अरब स्प्रिंग ची सुरुवात कोठे आणि कधी झाली?

अरब स्प्रिंगची टुनिशियामध्ये डिसेंबर २०१० मध्ये सुरुवात झाली. ट्युनिशिया हा उत्तर आफ्रिकेतील देश आहे . ट्युनिशिया हा देश अल्जेरिया आणि लिबिया या देशा दरम्यान वसलेला आहे . त्यानंतर आणखी पाच देशांमध्ये याची सुरुवात झाली. यामध्ये सिरिया, लिबिया, इजिप्त, यमन आणि बहरीनचा समावेश होतो. या देशांमध्ये त्या वेळेस सामूहिक निषेध, बंडखोरी, हिंसाचार आणि सरकारी राजवटीविरूद्ध गृहयुद्धांची सरुवात झाली होती . दुसरीकडे, मोरोक्को, इराक, अल्जेरिया, लेबनॉन, जॉर्डन, कुवैत, ओमान आणि सुदानमध्ये मोठ्या प्रमाणात निदर्शने झाली. आणि त्यासोबत जिबूती, मॉरिटानिया, पॅलेस्टाईन, सौदी अरेबिया आणि पश्चिम सहाराच्या काही भागात सर्व – साधारण निदर्शने करण्यात आली.

अरब स्प्रिंगला कोणकोणत्या नावाने ओळखले जाते?

अरब स्प्रिंग बर्‍याच नावांनी ओळखली जाते. ज्यामध्ये अरब जागरण, अरब अप राइजिंग, डेमोक्रेसी अप राइजिंग यांचा समावेश होता. यातला मूळ विरोध हुकुमशही सरकारविरूद्ध होता.

अरब स्प्रिंग चे घोषवाक्य लकी होते?

यात काही घोषना देखील होत्या त्यामध्ये – ऐश-शूर यूरिक, अकाद-ए-निकम याचा अर्थ असा आहे की जनतेला सरकार खाली आणायचे आहे.

अरब स्प्रिंगची उदिष्टे कोणती होती?

1) प्रत्येकास राजकीय स्वातंत्र्य आणि सरकारी कारभार सुधारण्याची इच्छा होती.

2) लोकशाहीची एक लाट बाधित झाली होती त्यामुळे लोकांना आपले जीवनमान उच्च करायचे होते.

३) हुकूमशाहीपासून लोकशाहीमध्ये बदल घडवून आणायचा होता.

4) त्यांना शिक्षण, विकास आणि रोजगाराच्या चांगल्या संधी हव्या होत्या.

अरब स्प्रिंग ची कारणे कोणती होती?

१) हुकुमशाही

विश्वसनीय सरकारच्या काळात त्या देशाची आर्थिक स्थिती चांगली असायला हवी होती. परंतु अरब स्प्रिंग पूर्वी अनेक अरब देशातील सरकारे आणि हुकूमशहा दिवाळखोर झाले होते. २०११ मध्ये अरब स्प्रिंग ची सुरूवात झाली तेव्हा

  • १९८० पासून इजिप्तचे सरकारमधील नेते हुस्नी मुबारक होते.
  • १९८७ पासून बेन अली ट्युनिशियामध्ये सत्तेत होते.
  • मोहम्मद अल गद्दाफीने लिबियावर 42 वर्षे राज्य केले.
  • बहुतेक लोक या हुकूमशहााना त्रस्त होती.
  • सुरक्षा सेवांमुळे बर्‍याच लोकांनी आणि विरोध केला नाही.

२) वाढती लोकसंख्या

यू एन च्या आकडेवारीनुसार १९७० ते २०१० या काळात लोकसंख्या दुप्पट झाली होती . लोकसंख्येच्या वाढीमुळे तेथील विकास दरही वाढला नाही आणि रोजगाराची समस्या निर्माण झाली होती.

३) रोजगाराची समस्या

अरब जगात राजकीय बदलांसाठी आधीच संघर्ष सुरू होता, परंतु यावेळी बेरोजगारीमुळे तरुणांमध्ये भीतीचे वातावरण होते. अशा वेळी पदवीधरांना टॅक्सी चालविण्यास भाग पडावे लागले आणि लहान मोठी कामे करून आपले पोट भरावे लागत होते .

४ ) भ्रष्टाचार

अरब जगात भ्रष्टाचार ही एक मुख्य समस्या होती, त्यावेळी ती फार महत्वाची होती आणि यामुळे लोकांची सहनशक्ती संपली होती. जो काही फायदा झाला तो फक्त भांडवलशाही अल्पसंख्यांकांना जे सरकारी राजवटीजवळ होते.

५ ) स्पष्ट विरोध

विरोध प्रदर्शनात मोठ्या प्रमाणात  तरुणही सामील झाले होते. कोणतेही नेतृत्व नव्हते परंतु हे निषेध बर्‍यापैकी यशस्वी झाले होते. त्यात नेतृत्व नसल्यामुळे सरकारला निदर्शने चिरडण्यास त्रास झाला. तेथील सुरक्षा संस्था या साठी अजिबात तयार नवत्या . यामुळे या हालचाली रोखणे सरकारला कठीण झाले होते . म्हणून तेथील सर्व विरोध यशस्वी झाले.

६ ) सोशल मीडियाचा प्रभाव

अरब क्रांतीच्या काळात सोशल मीडियाचा प्रभावीपणे वापर झाला. कारण सोशल मीडियाचा वापर सरकारी मालकीच्या मीडियाला मागे टाकत केला गेला होता. अरब क्रांतीच्या काळात काही देश वगळता सोशल मीडियाचा वापर दुप्पट प्रमाणात करण्यात आला. इजिप्त आणि ट्युनिशियामधील कार्यकर्त्यांच्या चळवळीत फेसबुक आणि ट्विटर आणि अन्य सोशल मीडियाचा मोठा फायदा झाला. सोशल मीडियाने अरब स्प्रिंग साठी व्यासपीठ म्हणून काम केले. अरब स्प्रिंग दरम्यान बरेच लोक त्यांच्या ब्लॉग किंवा अन्य पृष्ठांच्या रूपात लोकांपर्यंत अन्याय झाल्याच्या घटना पोहचवत होती. त्या काळातील सोशल मीडियाचा सर्वाधिक फायदा कामगारांना झाला आणि सत्ता परिवर्तन आणि लोकशाही स्थापनेत सोशल मिडिया ला त्यांच्या योगदानाला कमी लेखले जाऊ शकत नाही.

7) संक्रामक प्रभाव 

जानेवारी 2018 मध्ये ट्युनिशियाच्या हुकूमशाही राजवटीच्या पतनानंतर प्रत्येक अरब देशात निषेध पसरला. परंतु त्याची तीव्रता सर्वत्र कमी जास्त प्रमाणात होती. फेब्रुवारी २०११ मध्ये इजिप्तच्या होसनी मुबारक यांनी राजीनामा दिला. त्या नंतर लोकांची भीती कायमची कमी झाली.

अरब स्प्रिंग चे परिणाम:

१) ट्युनिशिया:

ट्युनिशियाचे अध्यक्ष बेन अली यांना त्यांच्या पदावरून काढून त्यांच्या सरकारला हद्दपार करण्यात आले.

२) इजिप्त:

इजिप्तचे अध्यक्ष होसनी मुबारक यांना राजवटीतून हद्दपार केले गेले. त्यांचे सरकार उलथून टाकण्यात आले आणि त्यांना विविध आरोपांखाली अटक करण्यात आली.

३) लिबिया:

लिबियाच्या गृहयुद्धात गद्दाफीला ठार मारले गेले आणि त्याचे सरकार उलथून टाकले.

४) यमन:

यमनचे अध्यक्ष अली अब्दुल्लाह सालेह यांना सत्ता सोडण्यास भाग पाडले गेले.

५) सिरिया:

सीरियाचे अध्यक्ष बशर अल-असदच्या कारभाराला विरोधाचा सामना करावा लागला. आणि निषेध गृहयुद्धात बदलत गेला.

६ ) बहरीन:

तेथे सरकारला बंडखोरीचा सामना करावा लागला. बंडखोरीला चिरडून टाकण्यात आले आणि त्यानंतर सौदीने हस्तक्षेप केला.

७) कुवैत, ओमान, लेबनॉन च्या सरकारमध्ये काही बदल करण्यात आले.

८) जॉर्डन, पॅलेस्टाईन, मोरोक्को या देशांमध्ये घटनात्मक सुधारणा सादर केल्या गेल्या.

अरब स्प्रिंग चे निष्कर्ष:

अरब स्प्रिंग क्रांतीच्या काळात असे दिसून येते की संघार्षा दरम्यान अरब लोकांनी भीषणता आणि आर्थिक दुर्बलता लोकांनी सहन केली आणि निरंकुशतेपासून लोकशाहीकडे जाण्याचा मार्ग तयार केला.

आपण हे पण वाचू शकता…

१) Shivaji Maharaj information in Marathi.

२) 15 August speech in Marathi.

३) Mahatma Gandhi information in Marathi.

४) Information about lokmanya tilak in marathi.

Leave a Comment