नमस्कार मित्रानो क्रांतीदेव च्या नवीन लेखात आपले स्वागत आहे. आज आपण या लेखात भारतातील सर्वात मोठे धरण बघणार आहोत सोबत इतर काही धरणे बघणार आहोत जे भारतात शेती आणि इतर व्यवसायासाठी फायदेशीर ठरत आहे.
भारतातील वीज निर्मितीसाठी भारत सरकारने अनेक धरणे बांधली आहेत. त्याचा उपयोग केवळ वीज निर्मितीसाठीच नव्हे तर शेतीसाठीही या धरणांचे पाणी आजच्या काळात भारतासाठी अत्यंत आवश्यक बनले आहे. म्हणूनच आज या विषयाशी संबंधित माहिती आज तुम्हाला देण्याचा प्रयत्न करतोय.
भारतातील सर्वात मोठे धरण
१ ) टिहरी धरण, उत्तराखंड
भारतातील सर्वात उंच आणि सर्वात मोठे टिहरी धरण उत्तराखंडमध्ये आहे. आशियातील दुसऱ्या क्रमांकाच्या आणि जगातील आठव्या क्रमांकाच्या धरणांचा विक्रमही टिहरीच्या नावावर आहे. धरणाची उंची ८५७ फूट (२६०.५ मीटर) आहे, तर त्याची लांबी ५७५ मीटर आहे. त्यातून २४०० मेगावॅट वीज निर्माण होते.
उंची: २६०.५ मीटर
लांबी: ५७५ मीटर
नदी: भागीरथी नदी
जलाशय: टिहरी तलाव
स्थान: उत्तराखंड
जलाशय क्षमता: २,१००,००० एकर फूट
२) भाखरा नांगल धरण, हिमाचल प्रदेश
भारतातील दुसरे सर्वात मोठे धरण भाखरा नांगल हे आपल्या सौंदर्यासाठी जगभरात प्रसिद्ध आहे. हिमाचल प्रदेश आणि पंजाबच्या सीमेवर सतलज नदीवर बांधलेल्या या धरणाची अतिशय सुंदर रचना करण्यात आली आहे. त्यासोबत जवळ असलेल्या शिवालिक पर्वतांची हिरवळ त्याच्या सौंदर्यात आणखीनच भर घालण्याचे काम करत आहे. हे धरण २२५ मीटर उंच आणि ५२० मीटर लांब असून, या हे धरण १९६३ मध्ये देशाचे पहिले पंतप्रधान पं.जवाहरलाल नेहरू यांनी देशाला समर्पित केले होते.
उंची: २२६ मीटर
लांबी: ५२० मीटर
नदी: सतलज नदी
जलाशय: गोबिंद सागर तलाव
जलाशय क्षमता: ७,५०१,७७५ एकरफूट
स्थान: हिमाचल प्रदेश
३) हिराकुड धरण, ओरिसा
हिराकूड हे जगातील सर्वात लांब धरणांपैकी एक आहे. हीराकुड धरण ओडिशाच्या संबलपूरमध्ये आहे. महानदीवर बांधलेल्या या धरणाची लांबी २६ किमी आहे. जे देशातील सर्वात लांब धरण असून जगातील सर्वात लांब धरणांपैकी एक आहे. हे भारतातील सर्वात मोठे धरण आहे. १९५६ मध्ये बांधलेले हे धरण सिंचनाची गरज चांगल्या प्रकारे पूर्ण करत आहे.
उंची: ६०.९६ मी
लांबी: २५.८ किमी
नदी: महानदी
जलाशय: हिराकुड तलाव
स्थान: ओरिसा
जलाशय क्षमता: ४,७७९,६६५ एकरफूट
४) सरदार सरोवर धरण, गुजरात
गुजरातच्या नर्मदा नदीवर बांधलेले सरदार सरोवर धरण त्याच्या सौंदर्यासाठी प्रसिद्ध आहे, तितकेच, त्या धरणावर वाद पण चालू आहे. लोकांच्या विस्थापनासंदर्भात या धरणावर बराच वाद झाला आणि प्रकरण सर्वोच्च न्यायालयात पोहोचले, पण सर्वोच्च न्यायालयाच्या निर्णयानंतर लोकांच्या विस्थापनाचा प्रश्न सुटला आणि धरणाचे बांधकामही पूर्ण झाले आहे. या धरणाची उंची १६३ मीटर आणि लांबी १२१० मीटर आहे.
उंची: १६३ मीटर
लांबी: १,०१० मी
नदी: नर्मदा नदी
स्थान: गुजरात
जलाशय: सरदार सरोवर तलाव
जलाशय क्षमता: ७,७०१,७७५ एकरफूट
५) नागार्जुन सागर धरण, आंध्र प्रदेश/तेलंगणा
आधुनिक तंत्रज्ञानाने बांधलेले नागार्जुन सागर धरण त्याच्या ताकदीबरोबरच भव्य रचना आणि सौंदर्यासाठी प्रसिद्ध आहे. आंध्र प्रदेशातील नलगोंडा जिल्ह्यातील कृष्णा नदीवर बांधलेले हे धरण आंध्र प्रदेशसाठी सिंचनाचा महत्त्वाचा स्त्रोत आहे. नागार्जुन सागर धरणाची उंची १२४ मीटर आणि लांबी १४५० मीटर आहे. त्यामुळे या धरणाला भारतातील सर्वात मोठ्या धरणांपैकी एक बनवते.
उंची: १२४ मीटर
लांबी: १,४५० मीटर
नदी: कृष्णा नदी
स्थान: आंध्र प्रदेश
जलाशय: नागार्जुन सागर तलाव
जलाशय क्षमता: ९,३७१,८४५ एकरफूट
अश्या प्रकारे भारतात बरीच लहान मोठी धरणे बांधली गेली आहे. आणि त्यांचा उपयोग सर्व गरजा भागवण्यासाठी केला जातोय.
भारतातील सर्वात मोठे धरण हा लेख कसा वाटला ते काकमेंट करून नक्की कळवा.
आपण हे पण वाचू शकता…